THẰNG NGU

Một ngày đầu tháng 5-1975. Đang ngồi trên ghế công viên ngắm dinh Độc Lập tôi thấy Chu Quang Hưng dắt chiếc Honda ra khỏi cổng. Tôi gọi Hưng thật to và chạy vội qua đường đến bắt tay cậu ta. Trước Cách mạng tháng Tám 1945 Hưng buôn bè gỗ từ Tuyên Quang xuôi sông Hồng về Hà Nội bán, sau Cách mạng tháng Tám khai lí lịch là thành phần công nhân nên tuy trình độ kiến thức quân sự ở mức i tờ nhưng năm 1950 được bổ nhiệm làm hiệu trưởng trường quân chính trực thuộc bộ Tư lệnh Liên khu Việt bắc. Tôi –trưởng ban Tuyên huấn thường tới trường giảng các bài chính trị, nói chuyện thời sự nên quen Hưng, ít lâu sau tôi trở thành chính trị viên trường nên càng thân…

Gặp lại nhau sau cuộc chiến tranh ác liệt, cả hai đều mừng thấy bạn cũ vẫn còn sống. Hưng cho biết đang công tác ở Ủy ban Quân quản thành phố.

Đang nói chuyện tào lao tôi chợt nghĩ ra, hỏi:

          - Tôi định xin cấp nhà đưa vợ con vào trong này. Ông thấy có nên không?

Hưng sốt sắng:

-Nên quá đi chứ. Sống trong này thoải mái hơn ngoài Bắc nhiều. Hàng hóa nhiều mà toàn thứ tốt, thức ăn thức uống cũng sẵn và rẻ hơn.

Tôi băn khoăn:

-Nhưng tôi đưa cả vợ con vào, liệu có được một chỗ ở khơ khớ không?

 Hưng mở xà cột lấy ra tấm bản đồ.

-Ông khỏi lo. Trong này đang thừa ối nhà. Bản đồ thành phố đây, trong bản đồ tôi đánh dấu nhà những sĩ quan ngụy bỏ chạy theo Mĩ hiện đang bỏ trống chưa cấp cho ai. Ông thích nhà nào ở quận nào thì chấm một cái, lên xin anh Trần Văn Trà chủ tịch Ủy ban Quân quản là xong ngay.

Tôi nhìn bản đồ, phân vân chẳng biết nên chọn nhà nào, quận nào vì có biết gì về thành phố này đâu! Sau một lúc tôi nhắm mắt “chấm một cái” gần cầu Thị Nghè. Hưng mở sổ tay, nói tên phố, số nhà cho tôi ghi. Rồi hướng dẫn cách viết đơn gửi Ủy ban Quân quản mang đến văn phòng trong dinh Độc Lập.

Hôm sau tôi nhờ một cán bộ có chiếc Honda 67 chở đi xem nhà. Đây là cơ ngơi một trung tá quân đội Sài Gòn, kiểu bán biệt thự, hai tầng mỗi tầng 5 gian, phía trước có mảnh vườn trồng hoa, trong nhà còn nguyên giường tủ, bàn ghế, phòng ăn có tủ lạnh, buyp phê chứa những bộ bát đĩa dao nĩa bóng loáng, các phòng ngủ đều gắn máy lạnh. Tôi không ngờ mình nhắm mắt chấm bừa trên bản đồ mà lại chấm trúng chốn thiên đường nơi hạ giới. Tôi nhẩm tính cách bố trí chỗ ở: tầng dưới là phòng khách, phòng ăn, phòng sinh hoạt chung của gia đình, phòng tôi làm việc, phòng ngủ của hai vợ chồng. Trên gác ba phòng cho ba đứa con vừa làm phòng ngủ vừa là phòng học, hai phòng tiếp họ hàng bè bạn ngoài Bắc vào chơi. Tuyệt vời, từ thuở cha sinh mẹ đẻ tới giờ chưa bao giờ nghĩ đến một chỗ ở vương giả đến thế dù chỉ trong mơ!

Ba ngày sau tôi đến dinh Độc Lập  nhận quyết định cấp nhà có chữ kí của chủ tịch ủy ban Quân quản. Ngay hôm ấy tôi gửi thư ra thượng tướng Đặng Vũ Hiệp phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị xin ở lại công tác trong thành phố. Thư viết đại ý ‘Miền Nam đã được giải phóng, tổ quốc đã thống nhất,  đề nghị cho tôi ở lại trong này –công tác ở bộ Tư lệnh Thành phố hay Quân khu 7- như vậy tôi sẽ có điều kiện kết hợp công tác với đảm bảo sinh hoạt gia đình, nhất là việc học hành của 3 cháu. Rất mong anh thông cảm với hoàn cảnh và chấp nhận đề nghị của tôi’.

Hai ngày sau, có điện của Cục Cán bộ: ‘Tổng cục quyết định đồng chí phải ra ngay, tham gia ban Tổng kết Chiến tranh, viết phần Công tác đảng-công tác chính trị trong đánh Mĩ’.

Tôi vào gặp Ủy ban Quân quản trả lại bản quyết định cấp nhà.

Khi biết chuyện tôi được cấp nhà nhưng đã trả lại, mấy người bạn thân  mắng té tát:

-Sao cậu ngu thế? Có cả một đống em, một đống cháu trong thành phố, không ở thì giao cho họ trông coi giúp, sau sẽ tính. Sắp đến tuổi về hưu rồi…Chưa ở, cho thuê mỗi tháng cũng được vài chục đồng. Ngu quá là ngu!

Họ nêu ‘gương’ Chu Quang Hưng lợi dụng vị thế cán bộ Ủy ban Quân quản chiếm ba ngôi nhà, cái ở, cái nhờ người quen trông coi, cái cho thuê mà có sao đâu! Ngon ơ ! Tôi sực nghĩ ra ‘Ừ nhỉ, mình ngu thật. Ngu ơi là ngu!’ Nhưng rồi lại nghĩ ‘Quân đội cấp nhà để mình ở nếu mình làm việc trong này, không ở thì trả lại là đúng chứ?’ Lúc thấy mình ngu lúc lại thấy mình chẳng ngu tí nào. Làm người tử tế khó thật! 

Trả nhà xong, tôi đến chia tay mấy cô mấy chú em họ rồi trở về trường. Đang chuẩn bị lên đường ra Bắc nhận công tác mới  thì Nguyễn Lang phó Tư lệnh binh đoàn Trường Sơn mới được thăng cấp đại tá đến thăm trường. Bệ vệ trong bộ quân phục gắn quân hàm đại tá mới cứng, Nguyễn Lang quát trung tá chính ủy Cao Tâm ra cổng đón đại tá thay hiệu trưởng Thái đi vắng.

-Đại tá đến kiểm tra, sao không lập hàng rào danh dự?

Cao Tâm vội tập hợp hai tiểu đội học viên dàn thành hàng ngang hai bên lối đi vào trường.

Đại tá Nguyễn Lang trịnh trọng đi giữa hàng rào danh dự, rồi đi lướt một vòng xem qua nơi ăn chốn ở của học viên, ra thao trường xem thao diễn động tác đội ngũ. Buổi chiều đại tá phó Tư lệnh nói chuyện với toàn trường. Đại tá nói về thắng lợi vĩ đại của quân dân ta trong đó đoàn Trường Sơn đã đóng góp một phần không nhỏ. Rồi đại tá phân tích tình hình và nhiệm vụ mới. Trong toàn bộ nội dung buổi nói chuyện của phó Tư lệnh kéo dài hơn hai tiếng đồng hồ, cán bộ và học viên nhà trường tâm đắc nhất hai điều: thứ nhất, ta đã đánh thắng Mĩ tên đế quốc giầu nhất mạnh nhất phe đế quốc nên từ nay về sau bố bảo cũng không một kẻ thù nào dám động đến nước ta. Thứ hai, chỉ  ba năm nữa ta sẽ đuổi kịp Nhật Bản về kinh tế, khoa học kĩ thuật, về mức sống của người dân..

Tôi chưa từng thấy diễn giả nào được hoan hô nồng nhiệt kéo dài như diễn giả Nguyễn Lang hôm ấy. Tất cả mọi người từ cán bộ khung, giáo viên đến học viên, y tá, chị nuôi đều muốn hét lên thật to: “Sướng đến nơi rồi! Sướng đến nơi rồi, sắp đuổi kịp nước Nhật rồi bà con anh em ơi!”

Riêng chính ủy Cao Tâm có vẻ không chú ý lắm đến những điều to tát tầm cỡ lịch sử ấy. Ngồi cạnh tôi, chính ủy hậm hực lẩm bẩm:

-Mẹ kiếp! Đúng là phú quí sinh lễ nghĩa. Tháng trước còn xắn quần móng lợn lội bùn ở trọng điểm, hôm nay đã đòi phải lập hàng rào danh dự!

Sau này nhiều người nói: hai ý quan trọng của Nguyễn Lang hôm ấy không phải của phó Tư lệnh mà của thủ tướng Tố Hữu đấy! Tôi không biết có đúng thế không, chỉ có điều chắc chắn là ngày 2-7-1976 đài Tiếng nói Việt Nam tường thuật kì họp đầu tiên của Quốc hội khóa 6 tôi nghe rõ lời tuyên bố của Tổng bí thư Lê Duẩn “15 năm sau ta sẽ theo kịp Nhật Bản”.

Lúc nghe được câu ấy tôi vô cùng phấn khởi:”Mười lăm năm sau tức là năm 1991 nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam chúng ta sẽ bằng nước tư bản chủ nghĩa Nhật! Nhà nhà đều có tivi, tủ lạnh, tôi sẽ có ngôi nhà sang trọng, đầy đủ tiện nghi còn hơn ngôi nhà gần cầu Thị Nghè tôi trả lại Ủy ban Quân quản thành phố Sài Gòn năm 1975. Sướng ơi là sướng!”

                                                                                                                                    SĐM